Болымсыздық есімдік,
қ. Есімдік. Болымсыз етістік — қимыл, іс-әрекеттің болмауын, жүзеге
аспауын білдеретін етістік. Қимыл, іс-әрекеттің яғни етістік білдіретін
мағынаның жүзеге аспауы, болмауы арнайы грамматикалы амал-тәсілдер
арқылы беріледі. Ол етістіктің негізгі, туынды, күрделі түбірлеріне,
етіс, күшейтпелі етістік тұлғапарына -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе
қосымшасы қосылу арқылы жасалады да, тек етістіктің болымсыздық түрін
жасап қоймайды, болымдық мәнге қарама-қайшы болуы, оппозициялық сипаты
және соған сәйкес граммат. жүйелі тұлғасы болу арқылы етістіктің
болымсыздық (болымды-болымсыздық) категориясын жасайды. Болымсыздық
категориясының бірден-бір тұлғалық көрсеткіші -ма, -ме, -ба, -бе, -па,
-пе болымсыздық тұлғасы. Атап айтқанда, есімшенің -ған, -ген, -қан, -кен
тұлғасы етістікке жоқ модаль сөзі, есімшенің, -ған, -ген, -қан, -кен,
-атын, -тін,- йтын,-йтін, -ар, -ер, -р, -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ,
-пек тұлғалы негізгі етістіктерге емес, кейде емен көмекші етістігі
(құрамы: е көмекші етістікке -ме болымсыз етістік тұлғасы мен -с
болымсыз есімшенің қосымшалары қосылған) тіркесіп жасалады. Болымсыздық
категориясы етістіктің лексика-грамматика категориясы болып табылады.
Себебі, біріншіден, бұл категорияның қосымшасы етістік түбірге
жалғанғанда, түбір семантикасына аздап болса да әсер етіп, өзгеріс
еңгізеді, яғни түбір беретін мағынаның болмайтынын білдіреді, екіншіден,
етіс категориясы сияқты түбірдің грамматикалық сипатын сақтап калады