Геранёны — замак, якога няма.
Аднойчы мне давялося
пабываць на Гродненскай зямлі. Каб больш даведацца аб гэтым краі я адправіўсяна
экскурсію. Аўтобус хутка даставіў нас у Геранёны.
Знаходзяцца яны ў некалькіх
кіламетрах ад мяжы з Літвою. Пра
былую веліч Геранёнскага замку нагадваюць зараз хіба што земляныя валы і
невялікія фрагменты каменных вежаў, парослыя хмызняком.
Тут пачалася гісторыя Барбары Радзівіл і скончыўся летапіс
роду Гаштольдаў.
У захаваным
дагэтуль касцёле Святога Міколы пайшла пад вянец за Станіслава Гаштольда
першая прыгажуня Вялікага Княства Барбара Радзівіл.
Можна сказаць, што Геранёнскі замак — яркі
ўзор замкавага будаўніцтва ў Беларусі на мяжы ХV-ХVІ ст. Хоць тут і ёсць
асобныя элементы еўрапейскай фартыфікацыі, усё ж больш ярка і выразна
вылучаюцца мясцовыя ваенна-будаўнічыя традыцыі. Пра гэта сведчаць і будаўнічыя
матэрыялы, і прынцып узвядзеньня валоў, і мураваны замак з чатырма вежамі,
размешчаны на штучнай выспе, што было найбольш характэрна для беларускага
ваеннага і царкоўна-цытадэльнага дойлідзтва тых часоў.
Пляцоўка Геранёнскага замка была абнесена валам
вышынёй каля 4 метраў і аточаная ровам глыбінёй каля 15 метраў.
Падчас вайны з Маскоўшчынай 1654-1667 гг. замак
быў разбураны, але, відаць, неўзабаве яго зноў аднавілі.
У пачатку ХІХ стагодздзя замак пуставаў,
а потым, у сярэдзіне стагодздзя, яго пачалі разбураць.
Сумна, калі святыні знікаюць з твару зямлі, але яны
застаюцца ў дакументах, у фотаздымках, у памяці народнай. Значыць гэта камусці
трэба…