Атадан калган асыл мура эссе

0 голосов
291 просмотров

Атадан калган асыл мура эссе


Қазақ тiлi (16 баллов) | 291 просмотров
Дан 1 ответ
0 голосов

Қазақ балалар әдебиеті – қазақ әдебиетінің мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балаларға арналған саласы. Оның қайнар көзі қазақ фольклорынан бастау алады. Қазақ балалар әдебиетініңалғашқы жазба үлгілерін  19 ғ-да  Қазақтын алғашқы-педагогы, қазақ жазба әдебиетінің классигі, балар әдебиетінің негізін салушы Ыбырай Алтынсарин жасады.Ол Қостанай облысы Тобыл өзенінің жағасында дүниеге келген. Атасы Балқожа ел арасында аса қадірлі би болған. Балалық шағын ата ұолында өткізген Ыбырай өз халқының салт-дәстүрін,мәдениеті мен өнерін сүйіп өскен.Мұсылманша сауат ашқан.Кейіннен орыс мектебі мен мұғалімдер семинариясын тәмәмдаған. Орыс мәдениетін жетік меңгеріп, сол арқылы батыс мәдениетіне қол созған. Ол балаларды өнер-білімге тәрбиелейтін, еңбекке баулитын,этикалық-эстетикалық  тәрбие беретін өлеңдер мен әңгімелер жазады. Сондай-ақ, қазақ фольклорынан балалардың тіліне, ұғымына  жеңіл шығармаларды іріктеп,орыс балалар әдебиетінен қысқа да қызықты әңгімелер аударып, құрастырды, ана тілінде алғашқы оқулық(«Киргизская хрестоматия»,1879) бастырып шығарды. Сөйтіп бала тіліне лайықты, ойына қонымды ойнақы өлеңдері мен қызықты әңгімелері арқылы педагог жазушы. Бар саналы ғұмырын өз халқына білім беруге арнаған.Қазақ даласында мектептер ашып,алғашқы оқулықтар шығарған.Сондықтан оны «дала қоңырауы», «қазақ балалар әдебиетінің атасы» деп құрметпен атайды.

Қазақтын ұлы ақыны Абай Құнанбаев «Ғылым таппай мақтанба», «Интернатта оқып жүр», «Әсемпаз болма әрнеге», деген өлеңдерінде қазақ балаларын оқуға ,өнерге үндеді.Қазақ балаларына арналған оқулықтар мен өлеңдер жинақтары 20-ғ-дың басында көбие бастады. 1912ж. Орыс ақын жазушыларының мысалдарын қазақ тіліне аударып, оған озінін төл шығармаларын қосып,«Үлгілі тәржіма» атты кітап және «Үлгілі бала» оқулығын шығарған-педагог-жазушы Спандияр Көбеевтің де қазақ балалар әдебиетін дамытуға сіңірген еңбегі мол.Қазақ балалар әдебиетінің Қазан төңкерісіне дейінгі белгілі үлгілері қатарында М.Кәшімовтын «Әдеп»(1907), «Ақыл»(1908) атты жинақ М.Нұрбаевтын «Көргенді бала – үлгілі ана»(1908),Ғ.Мәжитовтың «Қазақ шәкірттеріне ақыл»(1910), М.Дибердиевтің «Қазақ балаларына қирағат кітабы» (1910) кітаптарын сондай-ақ, Т.Жомартбаевтың «Балаларға жеміс»(1912) атты өлеңдер жинағын атауға болады. Ақын С.Торайғыров балаларға арнап өз кезіндегі өзекті мәселелерді өрнектеген өлеңдер жазды( «Шәкірт ойы», «Оқып жүрген жастарға», «Бір балуанға», т.б).

(54 баллов)