Ответ:
Атомның құрамына оң зарядты ядро мен теріс зарядты электрондар кіреді. Д. И. Менделеев ұсынған химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі рет нөмірі сол элементтің атом ядросы зарядының мәнімен сәйкес келеді. Атом ядросы оң зарядты протондар мен заряды жоқ нейтрондардан тұрады. Әр элемент атомының ядро зарядына тең протондар саны тұрақты, ал нейтрондар саны өзгермелі болуына орай изотоптар шығады. Мысалы, табиғатта кездесетін көміртек екі изотоптан тұрады, олар: 126С, 136С. Сонымен қатар атмосферадан радиоактивті изотоптың 146С сілемі табылған. Бұл изотоптардағы нейтрондар саны 6,7,8-ге тең.
Атомдағы электрондар энергия мөлшеріне қарай белгілі бір квант қабаттарына (деңгейлерге) бөлінеді. Ондай энергетикалық деңгейлердің саны — 7, олар кестедегі периодтар санына тең. Жалпы деңгейлер мен периодтар санының бірдей болуын атом құрылысы теориясы бас квант санының мәнімен түсіндіреді.
Әр деңгейде бірнеше деңгейше бар. Деңгейшелер өз кезегінде орбитальдардан тұрады. Мысалы, бірінші квант қабатындағы (н= 1) бір деңгейшеде 1с орбиталь, ал екінші қабаттағы екі деңгейшеде екі түрлі орбиталь 2с, 2р, үшіншідегі үш деңгейшеде үш түрлі орбиталь 3с, 3р, 3д бар.
с-орбитальдардың пішіні сфера тәрізді, ал п-орбитальдардың пішіні гантель немесе көлемді сегіздік, д-орбитальдардікі одан да күрделі болып келеді. Әр деңгейшеде бір ғана с-орбиталь, х, у, з осьтері бойынша бағытталған пішіні бірдей үш п-орбиталь бола алады. Олардағы электрондарды да с-электрон, р-электрон деп бөледі.
Атомдардағы электрондарды Паули принципі, Гунд ережесіне сай энергетикалық деңгейлерге, олардың деңгейшелеріндегі с-, р-, д- орбитальдарға таратып, электрондық формулалармен белгілеп немесе квант ұяшықтарына орналастырып көрсетеді. Мысалы, реттік нөмірлері 3 литий және 6 көміртек атомдарының электрондық конфигурациясын формула түрінде бейнелейік:
3Лі 1с2 2с1
6С 1с2 2с2 2п2
Екеуі де екінші периодтың элементі, өйткені соңғы электроны екінші деңгейде түр. Алғашқы литий с-элементке, келесі көміртек р-элементке жататыны ең соңғы электроны орын алған орбитальдардан көрінеді. Егер соңғы электрон д- немесе ф- орбитальдарына орналасса, ол элемент соған сәйкес д- (мысалы, темір, күміс, алтын, т.б.) немесе ф- элементтер (лантаноидтар, актиноидтар) деп аталады.
Д. И. Менделеев ұсынған элементтердің периодтық жүйесі атомдардың құрылысымен тікелей байланысты. Атомдардың құрылысы элементтер қасиеттерінің периодты өзгеруінің мәнін ашып береді. Ең кіші периодтағы с-орбитальға 2 электрон сыяды, оған екі элемент Н пен Һе сәйкес келеді. Ал кіші